Rust in je buik,
energie in je lijf

De complete, wetenschappelijk onderbouwde gids voor het FODMAP-arm dieet. Ontdek wat je wel en niet kunt eten voor een klachtenvrij leven.

Check voeding Deelnemers gezocht

Deelnemers gezocht: Osteopathische zorg + flexi FODMAP

Gerandomiseerde, sham-gecontroleerde studie naar het effect van persoon-gecentreerde osteopathische zorg in combinatie met een flexibel low-FODMAP voedingsadvies bij Prikkelbare Darm Syndroom (PDS) & Fibromyalgie.

Contact: Poise@vub.com Meer info
Duur interventie
4 weken
1 sessie per week
Sessieduur
45 min
persoon-gecentreerde zorg / sham
Follow-up
6 m
post, 3 maanden, 6 maanden

Actieve arm
Osteopathische zorg (persoon-gecentreerd) + flexi FODMAP.
Controlegroep
Sham osteopathische zorg + flexi FODMAP.
Toewijzing is gerandomiseerd (sham-gecontroleerd).

Inclusiecriteria
  • ≥18 jaar.
  • IBS vastgesteld door arts volgens Rome IV én IBS-SSS ≥175 (matig–ernstig).
  • Fibromyalgie vastgesteld door arts, met chronische (≥3 maanden) wijdverspreide pijn volgens ACR 2016:
  • Bereid om dieetgewoonten aan te passen conform de studie (flexi FODMAP).
Exclusiecriteria
  • Andere GI-aandoeningen die klachten verklaren (bv. IBD, coeliakie).
  • Aandoeningen die GI-functie beïnvloeden, incl. voorgeschiedenis van bariatrische chirurgie.
  • Allergieën/voedselovergevoeligheid (anders dan lactose-intolerantie) of grote voedingsrestricties.
  • Zwanger of zwangerschapswens tijdens de trial (binnen 7 maanden).
  • BMI ≤18 kg/m².
  • Eerder osteopathische zorg voor IBS en/of reeds een FODMAP-interventie volgen.
Medicatie voor IBS (incl. antidepressiva) is toegestaan indien stabiel gedoseerd gedurende ≥2–3 maanden vóór inclusie. Probiotica en lactose-reductie zijn toegestaan mits gebruikelijk en stabiel tijdens de studie, tenzij verdere lactose-reductie wordt aanbevolen binnen de dieetarm.

Screening
  • Rome IV vragenlijst
  • Widespread Pain Index (WPI)
Dagboeken
  • Voedingsdagboek (Tx: 10 dagen)
  • Ontlastingsdagboek (Tx: 10 dagen)
  • Adherence logboek
Sessies (4 weken)
  • 1× per week een sessie van 45 minuten (reëel of sham)
  • Parallel: flexibel low-FODMAP voedingsadvies

  • IBS symptom severity (IBS-SSS)
  • Pijn (BPI)
  • Vermoeidheid (MFI-20)
  • Slaap (PSQI)
  • Stress (PSS)
  • Depressie (PHQ-9)
  • GI-specifieke angst (VSI)
  • Kwaliteit van leven (IBS-QoL)
  • Werkproductiviteit (WPAI)
  • Tevredenheid (satisfaction)
Analyse van darmmicrobiota.

Moment Wat gebeurt er?
Screening Rome IV + WPI
Baseline Start dagboeken (Tx: 10 dagen) + baseline vragenlijsten
T1 (PI) Post-interventie metingen na 4 weken
T2 (3m PI) Follow-up op 3 maanden
T3 (6m PI) Follow-up op 6 maanden
Tx = 10-dagen dagboek; PI = post-interventie; 3m/6m = maanden na PI.

  • Deelname is vrijwillig; je kan op elk moment stoppen zonder gevolgen.
  • Gegevens worden vertrouwelijk behandeld volgens geldende regelgeving.
  • Je ontvangt verdere details (informatiebrief/consent) via e-mail.
Interesse? Mail Poise@vub.com

Achtergrond

Prikkelbare darm syndroom (PDS/IBS) komt frequent voor en gaat vaak gepaard met buikpijn, een opgeblazen gevoel, gasvorming, diarree en/of constipatie. Er is geen curatieve behandeling, maar een low-FODMAP dieet reduceert symptomen bij een groot deel van de patiënten.

Kerncijfers

Typische klachten

  • Buikpijn
  • Opgeblazen gevoel
  • Gasvorming
  • Diarree en/of constipatie
Low-FODMAP: symptoomreductie bij ~70–80% van patiënten (in veel klinische reeksen).
Wereldwijde prevalentie
~4.1%
Rome IV (Rome III ~10.1%; gerapporteerde range 1–45%).
Veelgenoemde schatting
10–20%
Vaak geciteerd in populatiestudies (sterk afhankelijk van criteria/regio).
Zorggebruik (huisarts)
~⅓
Van GI-gerelateerde consultaties in de eerstelijn.
Zorggebruik (specialist)
Tot 50%
Van gastro-enterologie consultaties (context-afhankelijk).
Directe kosten (Europa)
~€3000
Per persoon per jaar (directe kosten; schatting).
Overlap met fibromyalgie
28–65%
FM bij IBS; IBS bij FM: 32–80% (range per criteria).
Interpretatie: deze cijfers variëren sterk door definities (Rome III/IV), populaties en meetperiode; gebruik ze als context, niet als “vaste” prevalentie.

Wat zijn FODMAPs?

FODMAPs zijn koolhydraten die moeilijk verteerbaar zijn en in de darmen kunnen zorgen voor gasvorming, een opgeblazen gevoel, diarree of verstopping.

De afkorting staat voor:

  • Fermenteerbare
  • Oligosachariden (Tarwe, rogge, peulvruchten)
  • Disachariden (Lactose)
  • Monosachariden (Fructose)
  • And
  • Polyolen (Zoetstoffen, steenvruchten)

Grootste FODMAP-triggers:

  1. Tarwe & Rogge
    Brood, pasta, crackers, koekjes
  2. Zuivel met lactose
    Melk, zachte kazen, yoghurt, room, ijs
  3. Uien & Knoflook
    In veel bewerkte producten, sauzen en bouillon
  4. Peulvruchten
    Linzen, kikkererwten, (soja)bonen
  5. Fruitsoorten
    Appels, peren, watermeloen, kersen, pruimen
  6. Groenten
    Bloemkool, spruitjes, prei, asperges
  7. Polyolen
    Sorbitol, Mannitol in suikervrije kauwgom/snoep

Detailoverzicht Groepen

O

Oligosachariden

Fructanen & GOS

Tarwe, rogge, ui, knoflook, peulvruchten.

D

Disachariden

Lactose

Melk, yoghurt, zachte kazen.

M

Monosachariden

Fructose

Honing, appels, mango, watermeloen.

P

Polyolen

Sorbitol & Mannitol

Pruimen, champignons, bloemkool, zoetstoffen.

Fasen van het dieet

1

Eliminatie

2–6 weken

Darmen tot rust laten komen door alle triggers te vermijden.

2

Herintroductie

Weken tot maanden

Testen van specifieke groepen om persoonlijke triggers te vinden.

3

Personaliseren

Levenslang

Zo gevarieerd mogelijk eten, alleen triggers vermijden.

Let op: Te lange eliminatie vermijden! Dit kan leiden tot voedingstekorten en verminderde diversiteit van de darmflora.

Belangrijke adviezen per categorie

Toegestaan
  • Glutenvrij brood (rijst, mais, quinoa, boekweit, haver*)
  • Rijst, polenta, quinoa
  • Aardappelen & aardappelproducten
Nieuw / vaak goed verdragen
  • Kleine porties speltzuurdesembrood
  • Havermout (tot 60 g)
Te mijden
  • Tarwe-, rogge- en gerstproducten (brood/pasta) in grote hoeveelheden
  • Pasta, couscous (grote porties)
  • Roggebrood
  • Ontbijtkoek, mueslirepen met honing/inuline
Let op verborgen bronnen
  • Inuline, lupine, FOS (bv. in sommige glutenvrije producten)

Toegestaan
  • Courgette, wortel, paprika
  • Spinazie, komkommer, sla
  • Tomaat
Beperkt toegestaan (kleine porties)
  • Broccoli, bloemkool, spruitjes
  • Selder, doperwten, bieten
Tip
Gebruik look- of uienolie voor smaak zonder FODMAP’s.
Te mijden
  • Ui, knoflook, preiwit
  • Artisjok, schorseneren

Toegestaan
  • Aardbeien, druiven, kiwi
  • Sinaasappel, mandarijn
  • Meloen (cantaloupe, honingmeloen)
Beperkt toegestaan
  • Blauwe bessen (40 g)
  • Frambozen (30 g)
  • Granaatappel (40 g)
Portiecontrole
Max. 1 stuk fruit per keer.
Te mijden
  • Appel, peer, mango
  • Watermeloen, kersen

Toegestaan
  • Lactosevrije melk/yoghurt/room/kazen
  • Harde kazen, brie, camembert, feta
Plantaardige alternatieven
  • Soja (uit sojaxtract; niet uit de hele boon)
  • Amandel- en rijstdrink
  • Haverdrink* (beperkte porties)
Te mijden
  • Gewone melk
  • Zachte kazen met veel lactose
  • Yoghurt van volle melk

Toegestaan
  • Vlees, gevogelte, vis, eieren (FODMAP-vrij)
Beperkt
  • Kleine porties linzen of kikkererwten uit blik
Te mijden / let op
  • Vleesvervangers met inuline of lupine (check etiket)

Toegestaan
  • Walnoten, pecannoten, macadamia
  • Pinda’s, paranoten
  • Zaden: chia, lijnzaad, pompoenpitten, zonnebloempitten
Beperkt
  • Amandelen (10 st.)
  • Hazelnoten (15 g)
Te mijden
  • Cashews, pistachenoten

Toegestaan
  • Water, thee
  • Koffie (max. 2–3 kopjes)
  • Lactosevrije melk + geschikte plantaardige drinks
Alcohol (kleine hoeveelheden)
  • Droge wijn, gin, wodka
Te mijden
  • Bier, zoete wijnen, likeuren
  • Frisdranken en kunstmatige zoetstoffen met polyolen

Aanbevolen
  • Kies vezelrijke low-FODMAP producten om darmflora te ondersteunen
  • Ontspanning, beweging en voldoende slaap
Let op / overleg
  • Probiotica/prebiotica: overleg met diëtist of arts

Praktische gids: vegetarisch/plantaardig & low-FODMAP

Altijd etiket checken op ui/knoflook, inuline/FOS, lupine, tarwe en “aroma’s”. Portie blijft bepalend.

Etiket + portie
Belang van opvolging
Het FODMAP-dieet is een diagnostisch hulpmiddel, geen levenslang eliminatiedieet. Regelmatige opvolging bij een diëtist ondersteunt herintroductie, voorkomt tekorten en bewaakt darmgezondheid.

Vegetarische eiwitbronnen & vleesvervangers (selectie)

Productcategorie Toegestane opties / kenmerken Voorbeelden / merken (NL / BE)
Tofu / Tempeh Enkel ongekruide/ongemarineerde blokken. Silken tofu vaak minder geschikt.
  • AH biologische tofu (blok)
  • Jumbo Lekker Veggie naturel tofu blok
  • Tempeh ongekruid (AH, Jumbo, Lidl)
Vegetarisch gehakt / “rul” Zonder tarwe, ui/knoflook; of minimale hoeveelheden die soms tolerabel zijn.
  • Vivera kruimgehakt
  • AH Ruig gehakt
  • Quorn fijngehakt (check variant/bewerking)
Balletjes / nuggets / burgers Kies “naturel”/minimaal gekruid; veel producten bevatten ui/knoflook.
  • Beyond Burger / Beyond Hack / Beyond Jalapeño Burger (appelextract mogelijk)
  • Vegetarische Slager kipleckere nuggets
  • AH Terra kipstukjes / spekjes; AH Terra dry aged bietstuk
Noten, zaden & peulvruchten (beperkt) Kleine porties; peulvruchten uit blik, goed spoelen, portie controleren. Walnoten/pecan/macadamia; linzen/kikkererwten uit blik (kleine porties).
Gecertificeerde producten Monash/FODMAP-keurmerken geven extra zekerheid (etiket blijft nodig). Zoek FODMAP-logo’s/claims op verpakking.

AH (Albert Heijn)
  • AH Terra dry aged bietstuk (75 g)
  • AH Terra plantaardige kipstukjes / spekjes
  • AH Ruig gehakt
  • AH stukjes “als van kip” / “als van rund” (check kruidenmix)
Andere merken
  • Vivera: kruimgehakt, spekjes
  • Quorn: fijngehakt (check ui/knoflook per variant)
  • Beyond Meat: Beyond Burger/Hack (extracten mogelijk)
Hulpmiddelen (voorbeelden)
  • SNS Beef Flavored Base (vegetarian): smaakbasis voor sauzen/“rul”.
  • EveryMite FODMAP Friendly Spread: spread als smaakmaker.

Plantaardige boter/spreads
Meestal ok zonder inuline/ui/knoflook(poeder). Dun laagje.
Sandwich spreads/paté-achtig
Zelf maken is vaak zekerder: veilige groenten + lactosevrije yoghurt/mayo + mosterd/azijn/kruiden.
Zoete spreads
Pindakaas/notenpasta: kleine porties, liefst “naturel”. Jam: low-FODMAP fruit, weinig concentraat.
  • Vermijd: “onion/garlic powder”, inuline/FOS, lupine, tarwe als vulmiddel.
  • Test tolerantie stapsgewijs: begin klein.

Type dessert Voorbeelden / ideeën Aandachtspunten
Chia pudding Chia + geschikte plantaardige melk/soya-yoghurt + cacao/vanille + low-FODMAP fruit. Portie chia is belangrijk; check melk op inuline/verdikkers.
Rijstpudding Rijst + plantaardige melk + suiker; topping met veilige vruchten. “Full fat” kokos kan zwaar vallen (tolerantie), ook als FODMAP ok.
Andere puddings Maïzena-pudding; sago/tapioca desserts; chocoladepudding met geschikte melk. Vermijd hoog-fructose fruit/sappen; test klein.
Commercieel Plant-based desserts kunnen, mits etiket veilig. Let op inuline/FOS, polyolen, kokosroom + veel suiker.
Portie blijft de sleutel; begin klein.

Toegestaan / vaak veilig
Basilicum, peterselie, oregano, tijm, rozemarijn, bieslook, koriander, munt, dille, laurier; kaneel, gember, nootmuskaat, kardemom, mosterdzaad; peper; chili (klein).
Sauzen (vaak ok)
  • Sojasaus / tamari
  • Mosterd (zonder honing/ui/knoflook)
  • Mayonaise (check etiket)
  • Vinaigrette: olijfolie + azijn + mosterd + kruiden
  • Pesto: zelf maken zonder knoflook
Te vermijden
  • Ui- en knoflookpoeder; mengkruiden met ui/knoflook
  • Knoflooksaus, uiensaus, hummus (tenzij zonder ui/knoflook), satésaus
  • Suikervrij met polyolen (sorbitol/mannitol/xylitol)
Beperkt / check
  • Ketchup (kleine portie; check ui/knoflook)
  • Sriracha/chilisaus (soms knoflook)
  • Balsamico (± 1 el)
  • BBQ-saus/chutney: vaak hoog-FODMAP tenzij speciale variant
Tip: look-/uienolie (geïnfuseerd) voor smaak.
  • Lees etiketten bij kruidenmixen en sauzen (knoflook/ui, inuline/FOS, “aroma’s”).
  • Zelf maken is vaak het veiligst.
  • Nieuwe producten eerst in kleine portie testen.

Naam / website Wat je er vindt
Monash FODMAP – Recipes (Vegetarian/Vegan)Officiële recepten getest op FODMAP-waarden.
Karlijn’s KitchenVeel vegetarische/vegan FODMAP-recepten (soepen, spreads, desserts).
A Little Bit YummyLow-FODMAP plant-based recepten voor dagelijks gebruik.
Fun Without FODMAPsPlantaardige low-FODMAP recepten (soepen, salades, desserts).
NutriciouslyOverzichten met plantaardige low-FODMAP recepten.
The Wild Gut ProjectReceptindex “low FODMAP + vegan”.
Green Health DieteticsPraktische, snelle vegan low-FODMAP opties.
The IBS DietitianBlogposts met vegan low-FODMAP receptselecties.
Feed Me PhoebeVegetarische low-FODMAP recepten (vaak vegan-opties).
GeorgeatsEenvoudige low-FODMAP recepten voor weekdagen.
Gebruik deze bronnen als startpunt; pas porties/ingrediënten aan op tolerantie.

FODMAP Checklist

Zoek snel of een product toegestaan is of niet.

Doorzoekt direct de ingebouwde lijst (offline beschikbaar)
Toegestaan
Beperkt
Vermijden

Voedingsdata laden...

Productgids

Visuele gids voor in de supermarkt

Tip voor in de supermarkt

Check altijd de ingrediëntenlijst. Zoek naar woorden als inuline, fructo-oligosachariden, fructose, sorbitol, uienpoeder, melkpoeder. Staat dit vooraan? Dan is het product waarschijnlijk niet geschikt.

Brood & Graanproducten
Bloem & Bakproducten
Ontbijt
Granen
Melk & Melkproducten
Kaas
Botter
Snacks & Beleg
Extra